Selamlar,
Son yıllarda bir birinin aynısı binalar dikkatinizi çekti mi? Neden aynı binalardan bu kadar fazla var? Bu tasarımlar nereye kadar devam edecek? Farklılaşmak için neler yapabiliriz? Bu yazımızda bu soruların cevaplarını arayacağız.
2005 yılında Kentsel Dönüşüm Yasasının çıkışından sonra İstanbul’da inşaat sektörü şahlanışa geçti, özellikle ilerleyen yıllarda Emsal hesaplarında değişikliklerin parsellerde bina bazında avantajlı duruma geçmesiyle 2010’dan sonra çok sayıda bina yıkılıp yenillendi. Yenilenen binalara mahalle ölçeğinde baktığımız zaman 1+1, 2+1, 3+1 ve 4+1 kat planları %75 oranında birbirine benzemekte. Bunun temelde iki nedeni var. İlk nedini İmar Planları ve Yönetmeliklerce konulan kurallar benzer parsellerde benzer projeler çıkmasına neden oluyor. İkinci nedeni ise mütahit ve kat malikleri arasındaki kar/çıkar anlaşması. Bu anlaşmalar doğrultusunda müteaahit firma en çok kar edebileceği m² üzerinden binayı kurgularken, kat maliklerinin en önemsediği nokta dairelerinin olduğunca az küçülmesi ve daire konumlarının kaybolmaması oluyor.
Bu nedenler doğrultusunda birbirinin aynısı planlara sahip binaların ayrılabileceği nokta ise cephe tasarımları olmuş durumda. Fakat bu cepheler de uzun yıllardır biribine benziyor. Modern, Klasik veya Minimalist başlıkları altında yapılan bu cepheler tasarım ilkelerinden çok uzak, klişe ve maddi kaygılarla; tasarımcıya veya mimara danışılmdan müteahhit firma tarafından gelişi güzel bir şekilde yapılıyor.
Küçük ve orta ölçekte mimarlık firmalarına cephe konusunda ‘piyasa’ el çektirtmiş durumda dersek abartmış olmayız. Çoğu mimari projede cephe tasarımı sadece 3D sunum aşamasında kalıyor (bazılarında ise herhangi bir 3D tasarım bulunmuyor). Bu cephe sistemleri ve tasarımları mimari projenin üstüne işlenmiyor. Ayrıca belediyelerin de bu detayları veya tasarımları net bir şekilde cephe çizimlerinde ve kesitlerde istemediklerini görüyoruz. Dolayısıyla şantiyesinde cephe aşamasına gelmiş bir müteahhit mimari projeden bağımsız, 3D sunumdaki tasarımının üstüne mali kaygılarla kendince bir şeyler yapıyor. Mimarlık firmalarının çoğu proje ve konsept bazlı çalıştığından belediyeden ruhsatını alıp, ödemesini aldıktan sonra şantiyede ne olduğuyla igilenmiyorlar.
Gördüğüm bir diğer etken ise yüksek ego sahibi müteahhitler. Sanırım para insana bir bilmişlik getirecek ki müteahhitlerden bazıları işi mimara bırakmamakta ve kendi istediğinin olması konusunda çok ısrarcı. ‘’Benim tasarım bilgim çok iydir,Bu programı bana öğret ben de sana tasarım öğreteyim.Nasıl ama benim dediğim gibi yaptık çok iyi oldu.’’ Başlıca müteahhit sözleridir.
Cephe tasarımlarını 3 önemli noktada iceleyebiliriz.
ESTESİK
ÖZGÜN
UYUM
Cephe tasarımı kaba bir tabirle direkt göze hoş gelmelidir. Yapının mimari tarzlara uyumluluğu, renk ve malzeme seçimleri çok kritik konulardır. Modern, minimalist, endüstriyel, geleneksel vb. Tarzlarda bir mimari yaklaşımı tasarımın en başında seçmek önemlidir.
Cephe tasarımları bir diğer örnekten farklılaşmalıdır. Çok farklılaşarak karmaşıklaşmakla birebir taklit olmak arasındaki çizgiyi iyi çekmek gerekmektedir. Benzer cephelerdeki doğru kararları kendi projenize uygulamakta bir beis yoktur fakat farklılaşarak kopya olmaktan kaçınmak gerekemektedir.
Uyum çok önemli bir yaklaşımdır. Cephenin çevresindeki yapılarlar ve dokuyla bir bütünün parçasıymış gibi durması aynı zamanda estetik kaygıya da bir çözüm olabilir. Bir yapının diğer yapılarla uyumulu olması için mimari tarzının benzeşmesi şart değildir. Örneğin tarihi bir alanda postmodern bir yapı tasarlanıp renk ve doku olarak diğer yapılarla uyumlu olabilir.
Gördüğümüz çoğu kentsel dönüşüm binalar bu noktalarında biri, ikisi veya üçü aynı anda atlandığı için göze çarpmakta.
Örnek 1:
Bu cephe özellikle son dönemlerde çoğu yerde denk gelebileceğiniz bi tasarım. Üzerinde çok az düşünülmüş bir cephe diyebiliriz. Bu tip yapılar genellikle iş verenin bir kaç yerde gördüğü iyi cephe örneklerinden bazı şeyleri kendi projesinde yapmak istemesinden ortaya çıkıyor.
Kırmızıyla işaretli alanlarda hazır prekast elemanları görüyoruz. Hiçbir işlevi olmayan payandalar, düşeyde dikdörtgen kolon başlıkları ve motfili kat silmesi.
Maviyle işaretli alanlarda ise fransız doğramalar, cam korkuluklar, antresit renkte kademeli lento ve oluklu metalik malzeme görünmekte.
Tam bir anlam karmaşası.
Örnek 2:
Cephe düzeninde bir ritim var. Yan cephelerde hareketsiz yapı formuna yine cephe öğeleriyle bir ritim katılmış. İyi yanı düzenli bir cephe karışımızda. Fakat cepheyi kısa ve öz olarak ‘Yanlış Kararlar’ diye tanımlayabiliriz.
Yeşil alana baktığımızda cephede 3 ana malzeme olduğunu görüyoruz. Tuğla-Gri Dekoratif Sıva ve Beyaz boya. Bu noktada beyaz boya doku ve renk olarak çok ön plana çıkıyor. Daha uyumlu bir renk tercih edilebilirdi veya sadece bu noktada beyaz kullanılabilirdi.
Mavi alandaki kat silmesi bu cephede başka bir malzeme tercih edilerek (Örneğin: Açık giri bir seramik) bu sorun çözülebilirdi.
Kırmızı alana baktığımızda renk olarak çok parlak ve gözü tırmalayan fakat fonksiyon olarak boş bir alan görüyoruz. En azından beyaz boya dekoratif olarak tercih edilebilirdi.
Örnek 3:
Sıra zor yapılardan birine geldi. Bu tip binalar mimarların en zorlandığı kentsel dönüşüm projeleridir. Kat maliklerinin ayrı oranlarda emsale sahip olmaları ve müteahhit firmanın yaptığı anlaşma doğrultusunda biribirinden farklı inşaat alanlarına sahip kat planları ortaya çıkıyor.Farklı kat planları aynı doğrultuda cephe görünüşüne de yansıyor. Katlarda birbirinden farklı çıkmalar ve balkonlar cephe bütünlüğünü bozuyor.
Yapının zemin kat dahil 5 farklı kat planına sahip olduğunu ön cephe görünüşünden direkt anlaşılıyor. Binanın formundaki bu farklılıklara rağmen bir takım kararlarla bütünlük yakalanmaya çalışılmış.
Kırmızı işaretli alana baktığımızda bu yapıda ritmi en çok bozan kısmın burası olduğu göze çarpıyor.Bu kütle hareketi aynı malzeme ve renklerle yumuşatılmaya çalışılmış. Belki de aksine daha çok patlatılıp ön plana alınmalı ve farklıklaştırılmalıydı.
Mavi işaretli alanda cephede bir düzen yakalanmış. Bu düzenin sürekliliğyle ilgili cephenin diğer yarısında ve üst katta farklı kat planlarına bağlı olarak sıkıntılar oluşmuş. Bu forma birerbir oturacak bir düzen kurgulanabilirdi.
Kapanış:
Kentsel dönüşüm cephe sistemlerindeki mevcut durumu, benzer planlara sahip binalar arasındaki farklılaşma noktalarını irdelediğimiz bir yazının sonuna geldik. Estetik, özgünlük ve uyumun göz önünde bulundurulması, mimari projelerin sadece konsept aşamasında değil, aynı zamanda şantiyede de bütünlük ve estetik anlamında dikkatle ele alınmasını gerektirir. Küçük ve orta ölçekli mimarlık firmalarının yeniden bu alanda etkin rol oynaması ve müteahhit, tasarımcı ve kat malikleri arasında daha etkili işbirlikleri sağlanması, kentsel dönüşüm projelerinin daha estetik ve özgün çözümlere kavuşmasına katkı sağlayabilir.
Comentarios